Tedarik Zinciri Yönetimi Dersi

Firma Körlüğünü Aşma, Tedarikçi Araştırması ve
Örgütsel Pazarlarda Yeni İstihbarat Kaynakları

Prof. Dr. Murat ERDAL
merdal@istanbul.edu.tr

Tedarik zincirlerinde en çok çaba sarf edilen konulardan bir tanesi de doğru tedarikçileri zamanında bulabilme ve onlarla sürdürülebilir iş ilişkisinin tesis edilmesidir. Tedarikçilerle ilişkilerde temel hedef, satınalmanın iş çevresindeki “7 Doğru”yu en etkili   şekilde bir araya getirmektir. Şirket menfaatlerini gözeterek operasyonlar için talep edilen malzeme ve hizmetin, tedarikçi, miktar, zaman, kalite, maliyet, teslimat, ödeme şekilleri başta olmak üzere tüm değişkenleri en iyi koşullarda sağlamak büyük bir beceri gerektirmektedir.

Satınalma yöneticileri firma ihtiyaçlarını en iyi şekilde analiz ederek talep sahiplerinin beklentilerini karşılamak isterler. Fakat ilk temastan başlayarak güçlü tedarikçi ilişkileri ve işletmeler arasındaki uyumun sağlanmasına varıncaya kadar tüm aşamaların sağlıklı yürütülmesi hiç de kolay değildir. Tedarikçi ilişkileri doğası gereği işletmeler arası ticarettir. Firmalar arası ilişkiler ise genel ekonomik koşullara, konjonktüre ve rekabet yapısına bağlı olarak değişkenlik arz eder.

Tedarikçi Araştırması

Tedarikçi araştırması sürecinde birçok bilgi kaynağından yararlanılır. Kuşkusuz işletmenin mevcut tedarikçi veritabanı en önemli bilgi kaynağıdır. Kurumsal hafıza önemlidir. Yaşanan iş tecrübesini ortaya koyar. Her bir alım kategorisinde hangi firmalarla temas ettiğimiz, hangi işleri gerçekleştirdiğimiz; tarih, sipariş büyüklüğü, iş hacmi ve yaşanan deneyim bu veritabanında kayıtlıdır. Fakat, kimi zaman firmalar ve yöneticiler arasında gerçekleşen yazılı ve sözlü iletişimin niteliği net bir biçimde ortaya çıkmayabilir. Özellikle personel devir hızının yüksek olduğu işletmelerde satınalma operasyonları ve tedarikçi ilişkilerinde riskler meydana gelmektedir. Geçmişe ilişkin kayıtların kapsamı yönetici tecrübeleri ile harmanlandığında bir bütündür. Aksi takdirde daima yanlış adımlar ve hatalar oluşabilir. Tedarikçilerle yaşanan anlaşmazlıklar dolayısı ile tedarikçi kara listeleri gündeme gelebilmektedir. Yeni yöneticiler şirkette göreve başladığında geçmişte yaşanan operasyonlarla ilgili olarak hataların ne şekilde oluştuğu, alıcı tabanlı mı yoksa tedarikçi tabanlı yanlışlıkların kökenlerinin tam olarak bilinmemesidir. Dolayısı ile işletme yöneticileri için kısmi bir körlük yaşanabilmektedir.

Satınalma yöneticileri operasyonel riskleri ortadan kaldırabilmek adına talebin niteliğine bağlı olarak hızlı pazar ve tedarikçi araştırmasına gider. Yöneticiler sürekli temin edilen malzeme ve hizmet tarafında sektör tecrübesine sahip oldukları için riskleri gayet iyi tanımlamaktadırlar. Fakat yeni projelerde, yeni teknoloji ve malzeme gruplarında veya yeni coğrafyalarda gerçekleşen yatırımlarda tedarikçi araştırmasında nısbi de olsa yabancılık çekilebilir. Nisbi yabancılık işin doğası gereği son derece doğaldır. Uzmanlık zorunlu hale dönüşebilir. Bu gibi hallerde yani belirsizlik ve riskleri yönetmede şirket içerisinde uzman arkadaşlar ve sektörden benzer işleri yöneten dostlar devreye girmektedir. Bu noktada kısa sürede tecrübe ve referans araştırması satın alınır. Kimse sıkıntılı tedarikçi ile iş yapmak istemez. Tedarikçiden kaynaklı kalite, termin ve maliyet gibi tehlikelerden uzak durmak başlıca vazifedir. Bazen şirket içerisinden ve iş çevresinden ihtiyaca uygun destek de gelmeyebilir. O zaman yeni bilgi kaynakları devreye girer. Sektörün çatı örgütleri; meslek birlikleri, sanayi ve ticaret odaları, iş insanları dernekleri vb. girişimcilerin ve firma faaliyet alanlarının bilinmesini işleri kolaylaştırır. Fuar organizasyonları ise ürünlerin ve tedarikçilerin tanınma hızını artırırken tüm paydaşların bir araya gelmesini sağlamaktadır. Karşılıklı yüz yüze iletişim kuvvetlenmektedir. Ürün katalogları, geleneksel ve sosyal medya reklamları, endüstriyel satış yöneticilerinin temasları tedarikçi farkındalığını yükseltmektedir. Bu bilgi kaynakları da son derece değerlidir ve zinde tutulması için vakit ayrılmalıdır.

Firma Körlüğünü Aşma

Tedarik pazarı ile ilgili firma körlüğü, sadece işletme yöneticilerinin sınırlı bilgi birikimi ve tecrübeleri, kurumsal hafızanın yetersiz oluşu ya da yüksek personel devir hızından kaynaklanmaz. İşletme yöneticileri yoğun iş temposu içerisinde ofis ve fabrikadan çıkamama durumuyla karşı karşıya kalabilmektedir. Yöneticilerin operasyona boğulması ve tam anlamıyla işe gömülmeleri ile de haber kaynakları ve iletişim zayıflayabilir. Oysa ki, satınalma departmanın tam bir istihbarat merkezi olduğu akıldan çıkarılmamalıdır. Bırakın sektöre yeni giren firmalardan haberdar olunması, aynı il hatta aynı OSB içerisinde bile alıcı-tedarikçi arasında firma körlüğü yaşanabilmektedir. Aynı OSB de alıcı-satıcı arasında ticaret imkânı var iken başka ilden ürün satın alındığına çok şahit olunur. Büyük kentlerde ise herhangi bir iş randevusu veya toplantı trafik sorunları nedeniyle mesai saatinin önemli bir kısmını çalabilmektedir. Trafik sorunu yöneticileri sahaya çıkmamaya, tedarikçi araştırması ve firma ziyaretlerini ertelemeye yönlendirmektedir. Böylelikle yöneticiler zaman içerisinde giderek şirket içerisinden dışarıya çıkmamaktadır. İstihbarat zayıflayabilmektedir.

Örgütsel Pazarlarda Yeni İstihbarat Kaynakları: Akıllı Uygulamalar

Günümüzde akıllı telefonlar tüm işletme operasyonlarında daha fazla kullanılır hale geldi. Yöneticiler daha fazla yolculuk ve toplantı trafiği içerisinde işletme faaliyetlerini mobil uygulamalar üzerinden gerçekleştirme yoluna gidiyorlar. Mobil örgütsel ticaret ise tüm dünyada katlanarak büyüyor.

Tüm tepe yöneticilerin ortak talebi, pazar istihbaratını tek elden takip etmek, satış yapmak, müşteri payını artırmak, tedarikçi arama motoru üzerinden bölgesinde yeni firmaları ve sektörel gelişmeleri izlemektir. Tedarikçi araştırması ve güvenilir tedarikçi ilişkilerinin kurulmasına bir katkı meydana getirmek adına Satınalma Cep Mobil Uygulaması (– Akıllı Satınalma Asistanı) geliştirildi. Ücretsiz uygulamayı telefonunuza indirerek Örgütsel pazarda Türkiye’nin mobil ticaret kanalında satış yapabileceksiniz. Satınalma ve tedarik zinciri yöneticilerini alım taleplerini hızla karşılamada farklı firmalardan teklif toplarken pazarlama ve satış yöneticileri de yeni fırsat ve kampanyalarını örgütsel pazarda tüm Türkiye’ye duyurabilmektedir.

Satınalma Cep uygulaması ile firma ve ürünlerinizi kolaylıkla tedarikçi arama motoruna kaydedebilirsiniz. Dijital pazarlama bütçenizden harcama yapmadan, doğrudan firma sahiplerine ve sektör yöneticilerine (tepe yönetim, satınalma, tedarik zinciri, üretim, planlama, ithalat, ihracat, pazarlama, satış, lojistik) ulaşabileceksiniz. Firma bilinirlik ve görünürlüğünü artıracaksınız.

Sonuç

Tedarikçi ilişkileri ve yönetimi işletmelerin bir hayli zamanını ve bütçesini almaktadır. Güven karşılıklıdır. Nasıl ki alıcının beklentileri varsa tedarikçi ve taşeronun da beklentileri vardır. Taahhütler unutulmamalıdır. Karşılıklı beklenti ve taahhütlerin zamanında gerçekleşmemesi yeni şüpheleri ve problemleri doğurmaktadır. Bu nedenle tedarikçiler-müşterileri (alıcılar) arasında güven bir çırpıda yani kısa sürede oluşmaz. Fakat tıpkı evliliklerde olduğu gibi iş hayatında da güven tek bir yanlış hamlede ortadan kaybolabilir.            Yeni dönem işletme satınalma ve tedarik zinciri operasyonlarında daha fazla mobil uygulamaların “akıllı satınalma asistanlarının” kullanılacağını ve yöneticilerimize destek olacaklarını düşünmekteyiz.